Obecna Katedra Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego ma bogatą i wielowątkową historię. U jej początków splatają się dzieje indianistyki, językoznawstwa ogólnego i indoeuropejskiego oraz slawistyki.
Lata 1893 i 1894 mają przełomowe znaczenie dla rozwoju językoznawstwa krakowskiego. W tych latach powstają bowiem na Wydziale Filozoficznym UJ dwa nowe ośrodki badań. Pierwszy z nich, związany z osobą Jana Baudouina de Courtenay, rozwijał językoznawstwo porównawcze i ogólne, a drugi, reprezentowany przez Leona Mańkowskiego, poświęcony był filologii sanskryckiej. Z czasem kierownictwo obu tych ośrodków, znanych później jako Katedra Językoznawstwa Indoeuropejskiego oraz Katedra Sanskrytu i Filologii Indyjskiej, objął Jan Michał Rozwadowski i zachował decydujący wpływ na nie aż do swojej śmierci w 1935 r.
Obydwa te ośrodki rozwijały się bez większych zmian do 1948 r. Wówczas Katedra Sanskrytu i Filologii Indyjskiej została przemianowana na Katedrę Językoznawstwa Ogólnego, podczas gdy Katedra Językoznawstwa Indoeuropejskiego utrzymała się w dawnym kształcie jeszcze przez trzy lata akademickie. Dopiero 1 września 1951 r. utworzono zbiorową Katedrę Językoznawstwa Ogólnego pod kierownictwem prof. Jerzego Kuryłowicza, który nadawał tej jednostce zasadniczy kierunek w latach 1948–1965. Jego następcami na tym stanowisku byli kolejno profesorowie: Jan Safarewicz i Adam Heinz. W roku 1982 wprowadzono nową nazwę jednostki (zachowaną do dziś): Katedra Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego UJ (KJOiIe).
Po śmierci prof. A. Heinza (1984) przez kilka lat (1984–1988) był vacat na stanowisku kierownika katedry. Obowiązki kuratora KJOiIe sprawowali wówczas: slawista prof. Franciszek Sławski (w latach 1984–1985), a następnie prof. Maria Strycharska-Brzezina (w latach 1986–1988). W latach 1988–2002 kierował katedrą prof. Kazimierz Polański, a w latach 2002–2005 – prof. Maria Strycharska-Brzezina.
Oprócz wspomnianych uczonych, w KJOiIe pracowali (w różnych okresach jej historii) również m.in. następujący językoznawcy: prof. Tadeusz Milewski, prof. Helena Willman-Grabowska, prof. Tadeusz Pobożniak, doc. dr hab. Józef Reczek, prof. Krystyna Pisarkowa.
W latach 2006–2019 kierownikiem katedry był prof. Ireneusz Bobrowski, od 2020 r. funkcję tę pełni prof. Jadwiga Waniakowa. W roku 2013 KJOiIe weszła w skład nowo utworzonego na Wydziale Filologicznym UJ Instytutu Językoznawstwa, którego dyrektorem została wybrana prof. Jadwiga Waniakowa. W roku 2015 zbiory Biblioteki KJOiIe (funkcjonującej dotychczas przy Katedrze) przeniesiono do Collegium Paderevianum II i włączono do nowo powstałej Biblioteki Wydziału Filologicznego. Od października 2019, po przyłączeniu Katedry Przekładoznawstwa, Instytut został przemianowany na Instytut Językoznawstwa i Przekładoznawstwa. W 2020 roku wprowadzono nową nazwę: Instytut Językoznawstwa, Przekładoznawstwa i Hungarystyki.
Historia Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego UJ jest nie tylko istotną częścią historii polskiej lingwistyki (w jej aspekcie instytucjonalnym), lecz również, a może przede wszystkim, jest historią wielu wybitnych polskich językoznawców (kilku z nich, jak np. Jerzy Kuryłowicz, należało i należy do grona lingwistów znanych na świecie). Wobec tego przedstawiono poniżej również szczegółową historię KJOiIe, z której będą mogli skorzystać nie tylko studenci językoznawstwa ogólnego oraz kierunków filologicznych, ale również wszyscy zainteresowani historią językoznawstwa w Polsce.
Zob. również: KALENDARIUM
oprac. Marcin Jakubczyk